Technisch Instituut Sint-Lodewijk Genk

Museum koeltechnisch materiaal

(laureaat projectenwedstrijd 'Onderwijs en Industrieel Erfgoed 1998-1999')

Bij de viering van het 75-jarig bestaan van het Technisch Instituut Sint-Lodewijk Genk was het thema van de opendeurdag een historisch overzicht door de jaren heen. Voor de afdeling koeltechnische installaties, in 1986 opgericht, was dit een zware opgave. Dank zij verscheidene telefonische contacten met personen uit de branche kwamen de leerkrachten in contact met de heer Wijckmans uit Kuringen (Hasselt).

De heer Wijckmans, geboren in 1929 en zelfstandig koeltechnicus, had door de jaren heen een verzameling koeltechnische onderdelen, vooral van het merk Frigidaire, bij elkaar gesprokkeld. 'Frigidaire', waarvoor de vader van dhr. Wijckmans als koeltechnicus gewerkt heeft, was in vroegere jaren een Amerikaanse firma van koeltechnische apparaten. Vandaar de voorkeur voor dit merk.

Nog steeds begeesterd door de koeltechniek was dhr. Wijckmans al jaren op zoek naar een goed onderkomen voor zijn verzameling. Dit bleek uit krantenknipsels uit 1988. Deels door loze beloften en door goedgelovigheid was intussen zels een klein deel van de verzameling verloren gegaan.

 ..

Waaruit is deze unieke verzameling opgebouwd ?

• Uit de tijd dat zijn vader het beroep van koeltechnicus uitoefende stamt een verzameling van handgereedschap, waaronder een manometer, schijventrekkers, een toerenteller, tangen, een zaagbeugel, flaregereedschap, uitzetdoornen en sleutels. Het geheel wordt op een paneel uitgestald.
• Een volgend paneel toont een overzicht van axpansieventielen van voor de tweede wereldoorlog tot omstreeks 1975. Het zijn de voorlopers van de huidige expansieorganen.
• Op een ander paneel zijn niets anders dan startrelais en motorbeveiligingen van kleine hermetische compressoren ondergebracht. Heden ten dage wordt dit veelal elektronisch geregeld.
• Vier panelen geven een overzicht van thermostaten van huishoudkoelkasten: één paneel met uitsluitend Frigidaire-thermostaten en een ander met Ranco's, terwijl de andere een verzameling zijn van verschillende merken
• Verschillende soorten ventielen, pressostaten, thermostaten en niveauregelaars voor natte verdampers zijn verzameld op een volgend paneel
• Een ander paneel geeft een overzicht van enkele thermostatische en automatische expansieventielen van verschillende merken
• Eén van de laatste panelen toont een overzicht van elektromagnetische afsluiters en drukgestuurde waterregelventielen voor watercondensors
• Unieke thermostaten voor grotere koelinstallaties en enkele kamerthermostaten zijn te zien op een laatste paneel. Bij sommige is het kwikomschakelcontact of het bimetaalcontact duidelijk te zien
• Verder zijn er een dertigtal verschillende losse compressoren te zien. Ze hebben allemaal hun eigen typische vorm en eigenschappen. De bedoeling is dat deze in samenwerking met dhr. Wijckmans op papier beschreven worden, zodat de gegevens niet verloren gaan.
• Een uniek stuk is de verdamper met opengewerkt niveauregelsysteem en het bijbehorend koelaggregaat. Deze stukken zorgden in de jaren twintig en dertig voor de nodige koeling o.m. in slagerijen. Het geheel was gevuld met zwavel als koelmiddel. Het voordeel van dit koelmiddel was, volgens dhr. Wijckmans, dat lekkages gemakkelijk op te sporen waren door de specifieke geur. Deze compressor is voorzien van één van de eerste drukgestuurde regelingen uit die tijd.
• In de verzameling werden recent nog enkele koelaggregaten van het merk Kelvinator en Frigidaire uit de jaren '50 opgenomen. Enkele wachten nog op een grondige poetsbeut vooraleer ze toonbaar zijn.

Er wacht intussen nog heelwat materiaal om gesorteerd te worden, o.m. een verzameling van filters/drogers. Er zouden nog panelen met dezelfde vormgeving moeten bijgemaakt worden.

.

De leerlingen koedltechnische installaties van de derde graad Beroeps Secundair Onderwijs werken mee aan dit museumproject.

Om alle panelen op een gemakkelijke en toonbare manier te kunnen opstellen, zijn er metalen frames in opbouw. De leerlingen hebben de stukken gezaagd, aan elkaar gelast, afgewerkt en geschilderd. Per frame kunnen er nu drie tentoonstellingspanelen naast elkaar uitgestald worden. Onder de panelen is er plaats om de verschillende compressoren te kunnen tentoonstellen.

Koelaggregaten komen in erbarmelijke toestand binnen. Vaak zitten ze onder een laag stof en olie. Ze worden dan door de leerlingen onder begeleiding systematisch uit elkaar gehaald om vervolgens een poetsbeurt te krijgen. Elk component wordt dan geschilderd en opnieuw in elkaar gezet. Het resultaat mag gezien worden.

Alle losse open compressoren werden één voor één gepoetst, uit elkaar gehaald, bestudeerd, in elkaar gezet en geschilderd. Ondertussen hebben de leerlingen hun leerstof technologie over compressoren in de praktijk kunnen toetsen.

.

Voor meer informatie :

Technisch Instituut St.-Lodewijk
Mosselerlaan 110
B-3600 Genk
Tel. (+32)(0)89.356951
Fax (+32)(0)89.303476

---