|
|
Jaargang 2009, nr 4 + 2010, nr 1 (dubbel
nummer)
Dubbelnummer gewijd aan erfgoed
van oorlog en vrede
Het dubbelnummer bevat
volgende bijdragen:
- Editoriaal:
Oorlog
creëert erfgoed
- (tekst beschikbar als
pdf)
- Adriaan LINTERS:
Lieux de Mémoire en toerisme van oorlog en
vrede
- Frankrijk,
Vlaanderen en met hen een groot deel van West-Europa
maken zich klaar om tegen 2014-2018 de geschiedenis
van moderne oorlogen en veldslagen te herinneren en
cultuur-toeristisch te ontsluiten, we zegden bijna
‘te gaan vieren'. Er zijn jaren van oorlogs- en
slagveldherinnering en -evenementen op komst: honderd
jaar eerste wereldoorlog (2014-2018), tweehonderd jaar
Waterloo (2015), vijfenzeventig jaar tweede
wereldoorlog (2015-2020)...
Omdat de moderne ‘industriële' en
‘technologische' oorlogen zo sterk verbonden zijn
met de recente geschiedenis van nijverheid en
techniek, en omdat het moderne toerisme daar steeds
meer op inspeelt, in deze bijdrage een aantal
beschouwingen en verwijzingen naar bronnen op internet
en publicaties. Industrieel-archeologen moeten ook
hier een mening over vormen.
De voetnoten met aanklikbare links van de artikels
zijn
hier als pdf. te vinden
- Maarten JANSEN:
Afhankelijk van de geschiedschrijving. De
veranderende omgang met bunkers als lieux de
mémoire
- De omgang met
erfgoed is een uiting van onze relatie vanuit het
heden tot de restanten van het verleden. Soms is die
relatie neutraal, maar soms getuigt die van spanning.
In sommige gevallen zijn de restanten van het verleden
zelfs zo besmet door de daaraan klevende herinnering
dat niet hun verschijningsvorm, maar het daaraan
gekoppelde verhaal een centrale plaats inneemt bij hun
conservering en waardering. Dat laatste is in hoge
mate het geval bij een relatief nieuwe groep erfgoed:
bunkers.
- Adriaan LINTERS:
Werken aan verdediging
- Ooit werd gezegd
dat de oorlog en de wijze van oorlog voeren de mens
als genius toont, van de knots en vuistbijl tot de
lasergeleide projectielen van de hedendaagse
technologie. Oorlog, wetenschap en techniek gaan hand
in hand. Ik herinner me jaren geleden een bezoek,
samen met de Vlaamse Vereniging voor Industriële
Archeologie, aan het didactisch museum van de DOVO (de
‘Dienst Opruiming en Vernietiging van
Ontploffingstuigen’ van het Belgisch Leger1) in
Heverlee. We kregen er de technieken, foefjes en
truuks te zien die in de loop der jaren uitgedacht
werden om ontmijners het leven zuur te maken (en het
liefst af te pakken) en ook hoe Duitsland op het einde
van de Tweede Wereldoorlog bij gebrek aan metaal zich
verplicht zag om bommen en landmijnen in beton te
vervaardigen. Een fraai stuk geschiedenis van
nijverheid en techniek aan de hand van geniale
vernietigingstuigen.
Het verhaal van de verwetenschappelijking en
industrialisering van oorlogstechniek en verdediging,
van Simon Stevin via de Maasforten, de bunkers van de
eerste wereldoorlog en de Atlantikwall tot de bunkers
van de Koude Oorlog...
De voetnoten met aanklikbare links van de
artikels
zijn hier als pdf. te vinden
- Robert GILS: Beton
voor defensie. Het ontstaan van de bunker
- Tijdens de Eerste
Wereldoorlog ontstaat de betonnen bunker. Die bunker
vervult, in tegenstelling met grotere versterkingen,
slechts één enkele opdracht:
schootsbunker of schuilbunker. Zo’n betonnen
bunker is goed beschermd tegen het vuur van de
infanteriewapens en de veldartillerie maar zijn een
hele klus om die in de frontlijn te fabriceren. Hij is
ook niet los te denken van een ganse
verdedigingsinfrastructuur met loopgraven en
draadversperringen.
In het Interbellum zal de bunker aanleiding geven tot
de zgn. bunkerstelling
- René
G.A. ROS: Verdedigingswerken van Amsterdam
door de eeuwen heen
- Van oudsher was de
verdediging van de eigenzinnige handelsstad Amsterdam
een noodzakelijkheid om praktische redenen: de
bescherming van haar grondgebied, inwoners en handel.
Als hoofdstad van het Koninkrijk der Nederlanden kwam
daar een symbolische betekenis bij, ondanks het
uitzonderlijke feit dat de koning(in) en regering niet
in de hoofdstad zetelden maar in Den Haag.
In dit artikel wordt getracht een zo helder mogelijk
beeld te geven van de wijzen waarop Amsterdam is
verdedigd, wat de samenhang tussen de verschillende
linies is, welke tastbare herinneringen er nog zijn en
hoe daar mee wordt omgegaan.
- Robert GILS: De
Antwerpse betonnen pantserforten
- Tussen 1900 en
1914 werden er te Antwerpen 13 betonnen pantserforten
gebouwd op de Buitenlinie van het Nationaal Reduit.
Door de ontwikkeling van de militaire technologie
waren dergelijk soort forten een noodzaak geworden. In
1914 hadden ze, militair gezien, reeds
afgedaan.
- Boekbesprekingen en
actueel nieuws
|
Erfgoed
van Industrie en Techniek - Vlaams-Nederlands
Tijdschrift